Przestrzegaj zaleceń z listy, a znacznie zmniejszysz ryzyko raka. Jest ich 12

4 lutego to Światowy Dzień Walki z Rakiem (World Cancer Day). Święto zostało ustanowione w 2000 roku podczas Światowego Szczytu Walki z Rakiem w Paryżu. Wtedy to przyjęto Kartę Paryską - dokument wzywający do podjęcia działań na rzecz walki z nowotworami. W tym roku Światowy Dzień Walki z Rakiem obchodzony był po raz 23. 

Celem Światowego Dnia Walki z Rakiem jest zwrócenie uwagi społeczeństwa na profilaktykę i leczenie chorób nowotworowych, które stanowią jedną z głównych przyczyn zgonów w Polsce i na świecie.

W 2020 roku, uwzględniając dane z całego globu, z powodu raka zmarło niemal 10 mln ludzi. Najczęściej chorzy umierali z powodu: raka płuca, raka jelita grubego i odbytnicy, raka wątroby, raka żołądka i raka piersi.

Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) zwraca uwagę, że nawet 90 proc. nowotworów zależy wyłącznie od czynników, na które mamy wpływ, i przypomina, że lata temu, z inicjatywy Komisji Europejskiej, opracowano Europejski Kodeks Walki z Rakiem. Zawarto w nim 12 sposobów na zmniejszenie ryzyka zachorowania na raka - 12 zaleceń, do których, jak zaznaczono, "większość ludzi może się stosować bez jakichkolwiek specjalnych umiejętności lub porad". Im więcej zaleceń będzie przestrzeganych, tym mniejsze będzie ryzyko zachorowania na raka - wskazano.

Pierwsze wydanie kodeksu opublikowano w 1987 roku. Czwarte wydanie zostało przygotowane w latach 2012-2013 przez specjalistów, naukowców i innych ekspertów w dziedzinie nowotworów z całej Unii Europejskiej. Na podstawie 12 zaleceń stworzono polską publikację "12 sposobów na zdrowie". 

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) oszacowała, że gdyby Europejczycy przestrzegali zaleceń zawartych w tym kodeksie, w Europie można by było uniknąć prawie połowy wszystkich zgonów z powodu raka.

1. Nie pal. Nie używaj tytoniu w żadnej postaci

Palenie tytoniu jest główną przyczyną zachorowań na nowotwory. Szacuje się, że jest ono przyczyną aż 90 proc. zachorowań na raka płuc! Palący papierosy znacząco zwiększają też ryzyko zachorowania na raka gardła, raka krtani, raka jamy ustnej, raka trzustki, raka pęcherza moczowego, raka wątroby, raka nerki, raka szyjki macicy oraz na białaczkę.

2. Stwórz w domu środowisko wolne od dymu tytoniowego

Szkodliwe jest nie tylko samo palenie papierosów, ale też wdychanie dymu tytoniowego (bierne palenie). W dymie tytoniowym znajduje się ponad 7 tys. różnych toksycznych chemikaliów, z których co najmniej 70 ma właściwości kancerogenne, czyli mogące wywołać nowotwór. Bierne palenie jest również przyczyną występowania wielu innych chorób, w tym chorób układu krążenia (zawały, udary) czy chorób układu oddechowego (np. przewlekła obturacyjna choroba płuc). Prowadzi także do zaostrzenia istniejących już chorób (m.in. astmy).

Dom wolny od dymu tytoniowego to dom, w którym nikt, w żadnym pomieszczeniu czy na balkonie, nie pali papierosów.

W tym punkcie znajduje się jeszcze jedno zalecenie, które brzmi: "Wpieraj politykę miejsca pracy wolnego od tytoniu".

3. Utrzymuj prawidłową masę ciała

Nadwaga i otyłość są drugim, po paleniu tytoniu, najważniejszym czynnikiem ryzyka nowotworów. Zwiększają ryzyko rozwoju m.in. raka jelita grubego i odbytnicy, raka trzustki czy gruczolakoraka przełyku. W sytuacji, gdy kilogramów do zrzucenia jest wiele, lub gdy powrót do właściwej wagi przychodzi z trudem, warto rozważyć współpracę z dietetykiem. 

4. Bądź aktywny fizycznie w codziennym życiu. Ogranicz czas spędzany na siedząco

Nadmiernej masie ciała zapobiega aktywność fizyczna. Eksperci zachęcają do ruszenia się z kanapy i regularnych ćwiczeń, bo mogą one zmniejszyć ryzyko zachorowania m.in. na raka jelita grubego, raka piersi czy raka wątroby, a także wielu innych chorób. Ostatnie badania wykazały, że zaledwie sześć minut intensywnych ćwiczeń każdego dnia może przedłużyć sprawność mózgu i opóźnić rozwój chorób neurodegeneracyjnych, w tym choroby Alzheimera. Systematyczna aktywność fizyczna zmniejsza również ryzyko cukrzycy typu 2 czy chorób kardiologicznych.

5. Przestrzegaj zaleceń prawidłowego sposobu żywienia

I tu eksperci wskazują, że ważne jest:

• spożywanie dużej ilości produktów pełnoziarnistych, roślin strączkowych, warzyw i owoców;
• ograniczenie spożywania wysokokalorycznych produktów spożywczych (o wysokiej zawartości cukru lub tłuszczu) i unikanie napojów słodzonych;
• unikanie przetworzonego mięsa, ograniczenie spożycia mięsa czerwonego i żywności z dużą ilością soli.

6. Jeśli pijesz alkohol dowolnego rodzaju, ogranicz jego spożycie

Picie każdej, nawet niewielkiej ilości alkoholu, zwiększa ryzyko zachorowania na raka - podkreślają eksperci. Im więcej alkoholu się spożywa, tym ryzyko jest większe. Spożywanie alkoholu wiązane jest z większym ryzykiem raka jamy ustnej, raka gardła, raka przełyku, raka krtani, raka wątroby, raka jelita grubego czy raka piersi. Zalecane jest znaczące ograniczenie procentów, a najlepiej - zachowywanie abstynencji.

7. Unikaj nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne

To zasada, która odnosi się do nowotworów skóry i czerniaka. Czerniak jest najniebezpieczniejszym nowotworem spośród wszystkich nowotworów skóry i jednym z najgroźniejszych nowotworów w ogóle. Cechują go: dynamiczny, agresywny wzrost, zdolność do szybkiego rozprzestrzeniania się na inne narządy i wysoka odporność na leczenie. Ekspozycja na promieniowanie UV jest głównym czynnikiem ryzyka zachorowania na czerniaka.

"Chroń się przed słońcem, używaj produktów przeznaczonych do ochrony przeciwsłonecznej. Nie korzystaj z solarium" - czytamy w Europejskim Kodeksie Walki z Rakiem.

8. Chroń się przed działaniem substancji rakotwórczych w miejscu pracy

Bywa, że w środowisku pracy jesteśmy narażeni na działanie substancji rakotwórczych. Wymienia się m.in. azbest, arsen, chrom, nikiel, chlorek winylu czy benzen. Należy bezwzględnie przestrzegać zaleceń dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy (przepisów BHP).

9. Dowiedz się, czy w domu jesteś narażony na naturalne promieniowanie spowodowane wysokim stężeniem radonu. Podejmij działania na rzecz zmniejszenia jego poziomu 

Radon jest bezbarwnym, bezzapachowym i pozbawionym smaku radioaktywnym gazem szlachetnym występującym naturalnie w środowisku, w większości gleb i skał. Do wnętrz przedostaje się bezpośrednio z gruntu w wyniku naturalnie zachodzących procesów (różnicy ciśnień i tzw. efektu kominowego). Może także występować w materiałach budowlanych i wodzie pitnej. Jego stężenie można zmierzyć za pomocą niewielkich czujników, które umieszcza się w domu na okres kilku tygodni. Narażenie na radon, jak wskazują eksperci, stanowi drugą po paleniu papierosów najważniejszą przyczynę raka płuca.

Jakie są metody redukcji radonu w budynkach? Pomoże uszczelnienie otworów i szczelin, przez które radon może się przedostawać, a także odpowiednia wentylacja domu. Więcej można o tym przeczytaj TUTAJ. 

10. Kobiety powinny pamiętać o tym, że...

W tym punkcie zwraca się uwagę, że:

• karmienie piersią zmniejsza u matki ryzyko zachorowania na nowotwory (dlatego kobiety, które mogą karmić piersią, powinny to robić, także dla zdrowia swojego dziecka);
• hormonalna terapia zastępcza żeńskich hormonów płciowych zwiększa ryzyko rozwoju niektórych nowotworów (dlatego należy ograniczyć jej stosowanie).

W obu przypadkach chodzi o zmniejszenie zachorowania na raka piersi, raka błony śluzowej trzonu macicy i raka jajników.

11. Zadbaj o to, aby twoje dzieci poddano szczepieniom ochronnym przeciwko...

Dzieci powinny być zaszczepione przeciwko:

• wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (dotyczy noworodków) - zmniejsza to ryzyko zachorowania na raka wątroby;
• wirusowi brodawczaka ludzkiego - HPV (dotyczy szczególnie dziewcząt, ale szczepienia przeciw HPV zalecane są dziś również chłopcom i młodym mężczyznom) - infekcja niektórymi typami wirusa (w szczególności typami 16 i 18) zwiększa ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy, a także raka gardła, odbytu czy prącia. 

12. Bierz udział w zorganizowanych programach badań przesiewowych w celu wczesnego wykrywania...

W Europejskim Kodeksie Walki z Rakiem podkreśla się rolę badań przesiewowych w kierunku: raka jelita grubego (zalecenie dotyczy zarówno mężczyzn, jak i kobiet), raka piersi, a także raka szyjki macicy. Pierwszej grupie zaleca się wykonywanie kolonoskopii i testu na krew utajoną w stolcu, drugiej badania mammograficznego (do innych metod wykrywania zmian należą badanie palpacyjne i ultrasonograficzne), a ostatniej badania cytologicznego.

CZYTAJ TAKŻE: 

Te siedem rzeczy wywołuje raka. Onko-dietetyczka przestrzega

Nowotwór: Choroba ciała, myśli i emocji

Naukowcy odkryli sposób wyleczenia najgroźniejszego raka mózgu