Metabolizm to nie tylko trawienie. Po tym rozpoznasz zaburzenia metaboliczne organizmu

Metabolizm to wszystkie procesy zachodzące w organizmie człowieka, które mają określone funkcje do spełnienia. Procesy metaboliczne mają za zadanie dostarczyć komórkom energii, by te mogły sprawnie funkcjonować.

W przebiegu metabolizmu dochodzi również do usuwania wszelkiego rodzaju toksyn i innych szkodliwych substancji, które powstają w przebiegu procesów metabolicznych oraz tych, które dostają się do organizmu z zewnątrz.

Procesy metaboliczne dzielą się na:

• katabolizm - w jego przebiegu dochodzi do rozkładu substancji odżywczych dostarczanych organizmowi, by przekształcić je w energię niezbędną do prawidłowego funkcjonowania. Przykładem katabolizmu jest proces trawienia;
• anabolizm - jest procesem syntezy białek, węglowodanów, lipidów, które są potrzebne do regeneracji organizmu, jego wzrostu oraz zachowania funkcji życiowych. Aby anabolizm przechodził sprawnie, wymaga dostarczenia energii pochodzącej z katabolizmu;
• homeostazę energetyczną - organizm reguluje metabolizm, by utrzymać równowagę energetyczną. Pod tym pojęciem kryje się wykorzystywanie kalorii z pobieranego pożywienia. Jeśli jest ich za dużo, organizm magazynuje energię w tkance tłuszczowej, a jeśli za mało - korzysta ze wcześniej zebranych rezerw.

Jeśli procesy metaboliczne zostaną zaburzone, może dojść do rozwoju jednej z wielu chorób metabolicznych, z których każda może dawać odmienne objawy. Nie ulega wątpliwości, że zaburzenia związane z konkretnymi procesami wpływają na funkcjonowanie całego organizmu.

Choroby metaboliczne mogą mieć podłoże genetyczne, gdzie na skutek różnych wad dochodzi do zaburzeń funkcjonowania metabolizmu. Mogą być również nabyte, na skutek różnych czynników pochodzenia zarówno zewnętrznego jak i wewnętrznego.

• wrodzone choroby metaboliczne - do chorób wrodzonych zalicza się m.in. fenyloketonurię, alkaptonurię, hemochromatozę;
• nabyte choroby metaboliczne - to bardziej powszechne choroby, do których należą: cukrzyca, osteoporoza, dna moczanowa, hiperlipidemia.

Więcej o cukrzycy przeczytasz w specjalnym raporcie Interii Zdrowie EPIDEMIA CUKRZYCY

W zależności od tego, który szlak metaboliczny nie funkcjonuje prawidłowo oraz których procesów dotyczą dysfunkcje, organizm będzie dawał różne objawy.

Istnieje jednak zespół objawów, które występują w chorobach metabolicznych, dlatego na szczególną uwagę zasługują poniższe objawy:

• problemy z wagą - nadmierny spadek wagi lub brak możliwości zredukowania jej mogą świadczyć o rozwoju choroby metabolicznej, m.in. cukrzycy czy niedoczynności tarczycy;
• nieprawidłowy wzrost oraz rozwój - defekty rozwojowe, opóźnienie dojrzewania, zatrzymanie wzrostu u młodszych pacjentów może wskazywać na chorobę metaboliczną;
• zmiany skórne - reakcje skórne, takie jak wysypka, owrzodzenia, łuszczenie skóry czy żółtaczka mogą świadczyć o chorobie metabolicznej;
• zmęczenie i osłabienie - zaburzenia w wytwarzaniu energii prowadzą do ogólnego osłabienia i przewlekłego zmęczenia, ponieważ organizmowi brakuje "paliwa" do sprawnego funkcjonowania;
• zaburzenia układu pokarmowego - niektóre choroby metaboliczne objawiają się ze strony układu trawiennego, dochodzi do spadku masy ciała z powodu zmniejszonego apetytu, biegunek, wymiotów. Mogą występować także zaparcia, a także niedobory witamin na skutek zaburzenia wchłaniania.

Diagnozowanie chorób metabolicznych jest procesem złożonym, ponieważ bez wyraźnych objawów z konkretnego układu w organizmie, trudno jednoznacznie wskazać na przyczyny danych dolegliwości.

W przypadku diagnozowania takich chorób, jak cukrzyca czy osteoporoza, które dają typowe objawy, wystarczy kilka badań, by zaproponować pacjentowi odpowiednie leczenie.

Inne choroby, bez wyraźnych objawów, mogą wymagać bardziej zaawansowanej diagnostyki. Najważniejsze w diagnozowaniu i leczeniu chorób metabolicznych jest zebranie rzetelnego wywiadu przez lekarza. Wywiad ten dotyczy przede wszystkim chorób występujących w rodzinie, stylu życia i diety pacjenta, czynników szkodliwych, na które jest narażony w pracy zawodowej. Wywiad jest niezwykle istotnym narzędziem do diagnostyki, o ile pacjent odpowiada rzetelnie i zgodnie z prawdą na pytania lekarza.

W dalszym etapie pacjent kierowany jest na badania laboratoryjne, które mogą pomóc w diagnozowaniu chorób metabolicznych. Do podstawowych badań zalicza się morfologię, badanie moczu, oznaczenie stężenia glikemii, a także badanie hormonów i elektrolitów.

W zaawansowanej diagnostyce stosuje się także badania obrazowe, a także testy genetyczne, by ułatwić rozpoznanie choroby. Są one kluczowe, jeśli choroba może być spowodowana zmianami genetycznymi u pacjenta.

Istnieją choroby metaboliczne, które znacznie skracają długość życia pacjentów, jeśli nie przestrzegają oni zasad funkcjonowania z tą chorobą. Mają one zwykle podłoże genetyczne. Do takich chorób zaliczana jest np. mukowiscydoza, mukolipidoza czy fenyloketonuria.

Nabyte choroby metaboliczne, takie jak cukrzyca, pozwalają na sprawne funkcjonowanie, o ile chory przestrzega określonych zasad żywienia i leczenia. Nieleczone choroby metaboliczne prowadzą do uszkodzeń innych układów lub narządów wewnętrznych oraz są czynnikiem ryzyka rozwoju innych chorób.

Każdy pacjent z chorobą metaboliczną powinien ściśle przestrzegać zaleceń lekarskich oraz prowadzić zdrowy i aktywny tryb życia, również zgodny z zalecaniami specjalisty.

CZYTAJ TAKŻE:

Talerz Zdrowego Żywienia to nowa piramida żywieniowa. Na czym polega?

Lekarka: Zanim zaczniesz ćwiczyć, zrób jedną rzecz. Ochronisz zdrowie lub życie

Choroby autoimmunologiczne. Kiedy organizm traktuje siebie jak wroga