Dieta specyficznych węglowodanów redukuje stany zapalne jelit. Zobacz, czego należy unikać

Dieta specyficznych węglowodanów (Specific Carbohydrate Diet, SCD) to program żywieniowy opracowany przez pediatrę Sidneya Haasa w latach 20. XX wieku, początkowo jako terapia dietetyczna dla osób cierpiących na celiakię. Dieta jednak zyskała popularność dzięki Elaine Gottschall, biochemiczce, która w końcu lat 80. XX wieku wydała książkę o nazwie "Przerwanie błędnego koła: zdrowie jelit poprzez dietę". W swojej książce opisała, jak dieta SCD pomogła w złagodzeniu objawów wrzodziejącego zapalenia jelita grubego u jej córki. Według Elaine Gottschall, aż 75 proc . osób, które przestrzegały zasad tej diety, doświadczyło znaczącej poprawy stanu zdrowia.

Dieta specyficznych węglowodanów (SCD) jest polecana głównie osobom cierpiącym na chorobę Leśniowskiego-Crohna oraz wrzodzieje zapalenie jelita grubego, ale także celiakię.

Twórcy diety SCD utrzymują, że eliminując węglowodany złożone, można zahamować nadmierny wzrost niekorzystnych bakterii jelitowych i przywrócić właściwe funkcjonowanie układu trawiennego. Dieta SCD pozwala natomiast na spożywanie węglowodanów prostych, ponieważ są one łatwiejsze do strawienia przez przewód pokarmowy. W praktyce oznacza to zazwyczaj rezygnację z produktów zbożowych oraz ograniczenia spożycia większości produktów mlecznych.

Dieta specyficznych węglowodanów to dieta restrykcyjna, eliminacyjna, która polega na wyłączeniu z jadłospisu węglowodanów złożonych - laktozy, sacharozy, skrobi. W praktyce oznacza to eliminację nabiału, cukru, żywności przetworzonej oraz wszystkich zbóż i warzyw zawierających skrobię. Natomiast dozwolone są monosacharydy, czyli proste cukry, które łatwo przenikają przez ścianę jelita.

• świeże, mrożone warzywa, z wyjątkiem ziemniaków i batatów (ze względu na dużą zawartość skrobi),
• świeże, surowe, gotowane, mrożone, suszone owoce, soki,
• niektóre rośliny strączkowe, w tym suszona fasola biała, czerwona, szparagowa, Jaś, soczewica, groch,
• nieprażone orzechy nerkowca i orzechy ziemne w skorupce, naturalne masło orzechowe bez dodatku cukru,
• świeże bądź mrożone mięso, drób, ryby, jaja,
• niektóre sery, np. cheddar,
• jogurty domowej roboty (fermentowane powyżej 24 godzin) bez dodatku cukru, kefir
• ser twarogowy,
• produkty z dużym udziałem bakterii probiotycznych, np. kiszone ogórki, kiszona kapusta,
• miód,
• większość olejów,
• słabe napary z ziół, kawa, herbata.

• cukier, melasa, syrop klonowy, sacharoza, przetworzona fruktoza, w tym wysoko fruktozowy syrop kukurydziany lub dowolny przetworzony cukier,
• wszystkie ziarna, w tym kukurydza, pszenica, kiełki pszenicy, jęczmień, owies, ryż,
• bulwy skrobiowe, takie jak ziemniaki, bataty i rzepa,
• niektóre rośliny strączkowe, np. ciecierzyca, kiełki fasoli, soja, fasola mung,
• przetworzone, konserwowe, panierowane, wędzone mięsa i ryby,
• mleko i produkty mleczne bogate w laktozę, takie jak jogurt, śmietana i lody,
• wodorosty i produkty uboczne, w tym agar i karagenina,
• warzywa i owoce konserwowe,
• cukierki, czekolada i produkty zawierające FOS (fruktooligosacharydy),
• olej rzepakowy, majonez, ketchup, musztarda (z uwagi na dodatki),
• kawa i herbata rozpuszczalna,
• kakao.

Przeprowadzone dotychczas badania sugerują, że dieta specyficznych węglowodanów może być skuteczna w łagodzeniu objawów chorób jelitowych, takich jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) i choroba Leśniowskiego-Crohna (CD). Większość tych badań to analizy przypadków, czyli raporty o pacjentach, którzy zastosowali dietę SCD, a następnie opisano ich wyniki.

Według dostępnych danych, dieta SCD pomogła pacjentom w zmniejszeniu objawów i poprawie markerów stanu zapalnego. Na przykład, w jednym z badań, gdzie uczestnicy mieli zarówno CD jak i WZJG, 66 proc. pacjentów zanotowało poprawę objawów, a dieta SCD okazała się skuteczna w kontrolowaniu zaostrzeń u 91,3 proc. pacjentów.

W innej serii przypadków, pacjenci z chorobami zapalnymi jelit, którzy przestrzegali diety SCD przez długi czas, również zgłaszali poprawę jakości życia. Wyniki te sugerują, że dieta SCD może być obiecującą opcją terapeutyczną dla osób z chorobami jelitowymi.  Jednak potrzebne są dalsze badania, w tym badania kliniczne, aby lepiej zrozumieć jej skuteczność i mechanizmy działania.

Pomimo pewnych twierdzeń na temat korzyści płynących z diety SCD w przypadku chorób jelitowych, brakuje solidnych dowodów naukowych potwierdzających jej skuteczność. Dodatkowo, ze względu na surowe ograniczenia żywieniowe, dieta ta może prowadzić do wystąpienia niedoborów pokarmowych, co stanowi istotne ryzyko dla zdrowia pacjentów. W ostatnich latach pojawiły się alternatywne podejścia żywieniowe, które wydają się być bardziej obiecujące.

Badania przeprowadzone na pacjentach cierpiących na choroby zapalne jelit wykazały, że przestrzeganie diety śródziemnomorskiej może obniżyć poziom kalprotektyny w kale. Kalprotektyna to marker zapalenia, więc jej obniżenie sugeruje zmniejszenie stanu zapalnego w organizmie. Podobne korzystne wyniki odnotowano u pacjentów z WZJG po operacji chirurgicznej, którzy stosowali dietę śródziemnomorską.

W związku z tym, istnieją dowody na to, że dieta śródziemnomorska może wspomagać poprawę stanu zdrowia, zmniejszając zarówno objawy kliniczne, jak i wskaźniki biochemiczne zapalenia jelit oraz poprawiając ogólną jakość życia pacjentów. Należy jednak pamiętać, że większość tych badań ma charakter retrospektywny, co oznacza, że opierały się na analizie danych z przeszłości.

Jednakże wyniki tego badania pokazują, że dieta śródziemnomorska może być równie skuteczna co dieta SCD w osiąganiu remisji objawowej u pacjentów z chorobami zapalnymi jelit (IBD). Jednak dieta śródziemnomorska jest mniej restrykcyjna w porównaniu do SCD i jest zgodna z zasadami prawidłowego żywienia.

Kolejną alternatywą jest dieta FODMAP, która opiera się na eliminacji z diety produktów zawierających krótkołańcuchowe węglowodany oraz fermentujące oligosacharydy. Te substancje są słabo wchłaniane przez organizm i mogą powodować różne problemy żołądkowe, takie jak nadmierne gazy czy wzdęcia. 

Badania wskazują, że zespół jelita drażliwego (IBS) może występować u około 39 proc. pacjentów z chorobami zapalnymi jelit (IBD). Dotychczas kilka badań wykazało, że u 50 do 78 proc. pacjentów z IBD, którzy stosowali dietę o niskiej zawartości FODMAP, zaobserwowano zmniejszenie dolegliwości takich jak ból brzucha, wzdęcia, nudności i odbijanie.

Należy jednak wspomnieć, że dieta low FODMAP również ma swoje wady. Jest to dieta o dużych ograniczeniach żywieniowych, szczególnie przez pierwsze sześć tygodni, a istnieje niewiele dowodów na to, że przynosi długoterminowe korzyści w leczeniu zapalenia jelit. Dodatkowo, badania sugerują, że może prowadzić do niekorzystnych zmian w mikrobiomie jelit, takich jak dysbioza, czyli obniżenie liczby korzystnych bakterii, na przykład Bifidobacterium.

"Dlatego w naszej praktyce medycznej zalecamy stosowanie diety low FODMAP jedynie krótkoterminowo u pacjentów z utrzymującymi się objawami, ale potwierdzonym brakiem aktywnego zapalenia jelit" - brzmią zalecenia doktora Franka Cusimano, eksperta w dziedzinie żywienia i biologii metabolicznej, przedstawionymi w artykule dotyczącym leczenia nieswoistego zapalenia jelit.

Źródło:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9245150/
https://www.gikids.org/files/documents/digestive-topics/english/IBD-Specific-Carbohydrate-Diet.pdf

CZYTAJ TAKŻE:

Zamiast schabowego dorsz z warzywami. Dieta dobra dla osób z insulinoopornością i nadciśnieniem

Słodycze i desery z niskim indeksem glikemicznym. Z czego i jak je przygotować?

Najczęściej popełniane błędy w diecie na insulinooporność. Pięć posiłków dziennie to jeden z nich