Przy niedoborze cynku szwankują niemal wszystkie narządy. To pierwsze objawy

Przyczyny niedoboru cynku mogą być bardzo różnorodne. Wśród czynników ryzyka jego rozwoju wymienia się przede wszystkim:

• dietę ubogą w cynk,
• dietę wegańską i wegetariańską,
• nadmierną ilość oksalatów i fitynianów w diecie,
• choroby upośledzające wchłanianie składników odżywczych z przewodu pokarmowego (np. celiakia, choroba Crohna),
• choroby wątroby,
• niewydolność nerek, w trakcie której dochodzi do zwiększonej utraty tego pierwiastka,
• nadużywanie alkoholu,
• anemię sierpowatą,
• przewlekłe infekcje.

Zapotrzebowanie organizmu na cynk zależy m.in. od wieku i płci. Wzrasta również u kobiet w okresie ciąży i karmiących piersią. Dla dorosłego mężczyzny dobowa dawka cynku wynosi ok. 11 mg, natomiast dla kobiet 8 mg. W okresie ciąży kobiety codziennie powinny dostarczać organizmowi 11 mg cynku, natomiast 12 mg na dobę w okresie karmienia piersią. W przypadku dzieci do 10. roku życia dawki są zdecydowanie niższe - oscylują w granicach 2-5 mg na dobę. 

Niedobór cynku może dawać objawy praktycznie ze strony wszystkich układów i narządów. Najczęściej jednak dotknięta jest skóra, na której pojawiają się charakterystyczne zmiany. Nasilenie objawów jest w pewnym stopniu zależne od ciężkości niedoboru, a stan chorego przy zbyt późnym włączeniu leczenia może się pogarszać.

Objawy skórne

Niedobór cynku daje o sobie znać przede wszystkim na skórze. Może się objawiać m.in. nasilonym trądzikiem, egzemą, nadmierną suchością skóry i jej łuszczeniem, łysieniem i łojotokowym zapaleniem skóry. Najbardziej charakterystyczne są zmiany przypominające swoim wyglądem egzemę, mają postać łuszczących się płytek, czasem o krostkowym charakterze. Najliczniejsze są w okolicach łokci, kolan, kostek i kości krzyżowej. Mogą one pękać i ulegać lichenifikacji, czyli nadmiernemu pogrubieniu. Przez to, wraz z postępem choroby, mogą być z wyglądu podobne do łuszczycy. 

Zmiany dotyczą również paznokci. W przebiegu niedoboru cynku może dojść do rozwoju zapalenia tkanek otaczających paznokieć (tzw. paronychii), zapalenia skórek paznokcia oraz powstania tzw. linii Beau, czyli poprzecznych, białych linii przebiegających w poprzek płytki paznokcia. Objawem niedoboru cynku są również osłabione, wypadające, łamliwe i suche włosy.

Objawy w obrębie ust

Cynk jest mikroelementem, który pełni niezwykle istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu błony śluzowej jamy ustnej i gardła. Wraz z komórkami układu odpornościowego współtworzy on barierę ochronną przed patogenami. Z tego powodu jednym z objawów niedoboru tego pierwiastka mogą być różnorodne stany zapalne w obrębie jamy ustnej. Czasem dochodzi do powstania trudno gojących się ran i owrzodzeń błony śluzowej. Jednym z objawów są również zajady, czyli rany w obrębie kącików ust.

Objawy ze strony zmysłów

Niedobór cynku może wpływać również na wzrok, węch i smak. Pacjenci niekiedy skarżą się na znaczne pogorszenie widzenia po zmroku, a także osłabienie bądź zmianę węchu lub smaku.

Objawy ze strony przewodu pokarmowego

Jednym z typowych objawów niedoboru cynku jest również biegunka. Niekiedy jest ona znacznie nasilona i bardzo szybko może doprowadzić do odwodnienia. Ponadto pacjenci skarżą się na zmniejszenie apetytu i chudnięcie.

Objawy ze strony układu nerwowego

Niedobór cynku może dawać szereg różnorodnych objawów ze strony ośrodkowego układu nerwowego. Pacjenci często są chwiejni emocjonalnie, mogą mieć obniżony nastrój lub wręcz przeciwnie - wykazywać objawy manii, a nawet psychozy. Ponadto brak cynku może skutkować problemami z koncentracją i uczeniem się.

Objawy ze strony układu odpornościowego

Cynk jest niezbędnym pierwiastkiem do prawidłowego funkcjonowania praktycznie wszystkich elementów układu odpornościowego. Wspiera prawidłowe dojrzewanie neutrofili, limfocytów i innych komórek immunologicznych. W momencie jego niedoboru działanie układu odpornościowego jest upośledzone, w wyniku czego wzrasta ryzyko infekcji płuc czy przewodu pokarmowego.

Wpływ na męskie narządy rozrodcze

Cynk pełni ważną rolę w procesie syntezy testosteronu. Jego niedobór może być przyczyną niepłodności, opóźnionego dojrzewania płciowego czy hipogonadyzmu.

Odpowiednio wcześnie wykryty i właściwie leczony niedobór cynku zazwyczaj mija, nie pozostawiając po sobie żadnych komplikacji. Jeżeli jednak niedobór tego pierwiastka jest znaczny, bądź utrzymuje się on przez dłuższy czas, ryzyko trwałych powikłań wzrasta. Wśród nich wymienia się m.in.:

• zaburzenia wzrostu i dojrzewania płciowego u dzieci,
• nawracające infekcje związane z osłabieniem układu odpornościowego,
• choroby skóry i wydłużone gojenie się ran,
• obniżenie gęstości kości.

Źródła:

Maxfield L., Shukla S., Crane J.S., Zinc Deficiency. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK493231/, 28 czerwca 2023 r., dostęp 14 grudnia 2023.

Office of Dietary Supplements - Zinc. https://ods.od.nih.gov/factsheets/Zinc-HealthProfessional/#h2 , 2016 r., dostęp 14 grudnia 2023.

CZYTAJ TAKŻE:

Cynk - na odporność, libido, włosy, skórę i paznokcie. Jak uzupełnić niedobór?

Pięć nietypowych objawów niedoboru żelaza. Zwróć uwagę na język i stopy

Słaba odporność to nie wszystko. Tak poznasz, że brakuje ci witaminy C