Tak rozpoznasz nadchodzący udar mózgu. Zastosuj test FAST

Nasz mózg jest bardzo wyjątkowym narządem. Wykorzystuje ogromne ilości energii, aby utrzymać swoje funkcjonowanie na prawidłowym poziomie. Szacuje się, że składa się nawet ze 100 miliardów neuronów, które tworzą między sobą skomplikowane połączenia. To właśnie dzięki tej niezwykle złożonej sieci komórek posiadamy swój intelekt, charakter czy wspomnienia. Nic więc dziwnego, że mózg zużywa aż 20 proc. wdychanego tlenu, mimo że udział jego masy w masie całego ciała wynosi jedynie 2 proc. 

Aby zapewnić odpowiednie funkcjonowanie tkanki nerwowej, tlen do mózgu dostarczany jest dzięki naczyniom krwionośnym, które w obrębie czaszki tworzą liczne rozgałęzienia docierające do poszczególnych obszarów mózgowia.

Niestety, z powodu swojego znacznego zapotrzebowania energetycznego, jest to też jeden z najbardziej wrażliwych na niedotlenienie narządów. Już krótka przerwa w dostawie bogatej krwi w tlen sprawia, że neurony tracą swoje funkcje i zaczynają nieodwracalnie obumierać.

Udar mózgu jest właśnie takim nagłym stanem, w którym dochodzi do gwałtownej dysproporcji pomiędzy ilością dostarczanego tlenu a zapotrzebowaniem energetycznym tkanki mózgowej. Można wyróżnić jego dwa podstawowe rodzaje:

• udar krwotoczny (wylew) - występuje w 20 proc. przypadków udaru i pojawia się, gdy w obrębie mózgu dochodzi do pęknięcia jednego z naczyń krwionośnych, co prowadzi do wynaczynienia krwi,
• udar niedokrwienny - odpowiada za 80 proc. przypadków udaru i polega na zablokowaniu naczynia krwionośnego w mózgu, zazwyczaj w wyniku miażdżycy lub zakrzepu pochodzącego z innej części ciała, np. z przedsionków serca.

Udar mózgu jest chorobą, która dotyka układu nerwowego, ale u jej podłoża wcale nie leżą problemy neurologiczne. W rzeczywistości jest to poważne powikłanie schorzeń sercowo-naczyniowych. Do najważniejszych czynników ryzyka udaru zaliczamy:

• nadciśnienie,
• cukrzycę,
• hiperlipidemię,
• problemy sercowe (migotanie przedsionków, przebyty zawał),
• nikotynizm
• otyłość.

Większość z tych chorób wcale nie boli i często jest zaniedbywana. Jest to bardzo niebezpieczne podejście, bo przykładowo długo nieleczone nadciśnienie może w końcu sprawić, że osłabione naczynia w mózgu pękną i doprowadzą do wylewu. 

Z kolei migotanie przedsionków jest stanem, gdy przedsionki serca nie kurczą się poprawnie, a krew, która w nich zalega - krzepnie. Powstałe skrzepy wędrują do różnych narządów, w tym do mózgu prowadząc do niedokrwienia. Podobnie miażdżyca biorąca się z zachwiania równowagi w gospodarce lipidowej nieuchronnie prowadzi do licznych incydentów naczyniowych, wśród których najgroźniejsze są zawał serca oraz właśnie udar.

Jeśli jakakolwiek z wymienionych chorób wymyka się spod kontroli, jest to znak, że może w krótkim czasie doprowadzić do udaru. Dlatego tak ważne są odpowiednia profilaktyka i leczenie.

Udar może pojawić się przy wysiłku lub bez żadnej uchwytnej przyczyny. Może boleć albo być całkowicie niebolesny. Objawy mogą być bardzo poważne i łatwo zauważalne przez chorego lub subtelne i dostrzeżone jedynie przez rodzinę. Ten zróżnicowany obraz choroby wynika z kilku rzeczy. 

Po pierwsze dwa różne typy udaru (niedokrwienny i krwotoczny) mają inny mechanizm, a więc trochę inne objawy. Po drugie różne części mózgu odpowiadają za różne funkcje, więc obraz udaru w dużej mierze zależy od tego, jak duża część narządu jest objęta niedokrwieniem.

Aby ułatwić rozpoznawanie udaru osobom nieznającym się na medycynie, utworzono łatwy do zapamiętania test FAST. Jego nazwa pochodzi od pierwszych liter angielskich słów i oznacza:

• F - face, czyli twarz - polecamy choremu, by szeroko się uśmiechnął, zmarszczył czoło i zacisnął oczy. Jeśli zauważymy na twarzy jakąś asymetrię (np. chory jest w stanie podnieść tylko jeden kącik ust), to znaczy, że doszło do porażenia mózgowych ośrodków odpowiadających za ruchy mięśniami mimicznymi,
• A - arms, czyli ramiona - prosimy chorego, by podniósł ręce do góry. W przypadku udaru może dojść do niedowładu, czyli zauważymy, że jedna strona ciała jest wyraźnie osłabiona,
• S - speech, czyli mowa - chory próbuje powtórzyć za nami jakieś zdanie. Jeśli mowa jest niewyraźna, bełkotliwa lub wypowiadane słowa nie mają sensu logicznego, jest duże prawdopodobieństwo udaru. W przypadku udaru może też się zdarzyć, że co prawda chory jest w stanie się wypowiedzieć, ale ma problemy z rozumieniem mowy. To także niebezpieczny sygnał,
• T - time, czyli czas - ostatnia literka akronimu podkreśla, że w udarze najważniejszy jest czas. Jeśli chory ma problem z wykonaniem któregokolwiek z poleceń z testu nie zwlekaj i natychmiast zadzwoń po pomoc!

Test FAST jest bardzo przydatny, bo obejmuje najczęstsze objawy udaru mózgu. Poza nimi możliwe też są:

• zaburzenia widzenia, np. podwójne widzenie, utrata części lub całości wzroku,
• zaburzenia równowagi,
• zaburzenia czucia,
• zaburzenie lub utrata świadomości,
• zawroty głowy,
• ból głowy.

Poza pojęciem udaru, lekarze posługują się także pojęciem przemijającego niedokrwienia mózgu (TIA). Jest to sytuacja, w której dochodzi do nagłego wystąpienia objawów, które co prawda wyglądają jak udar, ale samoistnie się wycofują w ciągu 24 godzin i nie pozostawiają po sobie żadnych śladów. Stan ten może trwać od kilku minut do kilku godzin i mimo że ustąpi, to nie należy zwlekać z udaniem się do lekarza. Przemijające niedokrwienie bardzo często jest zapowiedzią pełnego udaru! Jeśli więc u ciebie lub u kogoś z najbliższych wystąpi nawet przejściowy niedowład, zaburzenie wzroku, zaburzenie mowy lub inny niebezpieczny objaw neurologiczny, jak najszybciej poszukaj specjalistycznej pomocy.

CZYTAJ TAKŻE:

Nie lekceważ tych objawów. Za kilka godzin lub dni może wystąpić udar

Prezenterka na wizji dostała udaru. Te objawy zdradziły chorobę

Pogoda samobójców. Jak wiatr wpływa na nasze samopoczucie?