To stąd mogą brać się zaparcia. Na liście niektóre leki i choroby

Zaparcia najczęściej są wynikiem niewłaściwego trybu życia, przede wszystkim zbyt małej ilości błonnika w diecie. Błonnik jest powszechną nazwą na resztki pokarmowe, które nie ulegają trawieniu przez enzymy trawienne człowieka. Mają on wiele ważnych funkcji, m.in. dzięki zdolności wiązania wody poprawiają konsystencję stolca. Wspomaga również ruchy perystaltyczne jelit, dzięki czemu ułatwia pasaż jelitowy resztek pokarmu i usprawnia ich wydalanie.

Osoba dorosła powinna każdego dnia spożywać od 25 do 30 gramów błonnika dziennie. Mniejsze ilości mogą sprzyjać problemom żołądkowo-jelitowym, m.in. wzdęciom, dyskomfortowi w jamie brzusznej oraz uciążliwym zaparciom. Najbogatsze w błonnik są warzywa (szczególnie rośliny strączkowe) i owoce, a także orzechy, nasiona i produkty razowe (np. ciemne pieczywo, makaron).

Zbyt małe przyjmowanie wody w ciągu dnia również sprzyja zaparciom. Odpowiednie nawodnienie poprawia strukturę stolca, dzięki czemu pasaż jelitowy jest usprawniony. Dodatkowo mało nawodnione, wysuszone stolce są trudne do wydalenia. Z tego powodu jeśli cierpisz na zaparcia, zadbaj o picie minimum 2 litrów płynów dziennie.

Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że aktywność fizyczna reguluje pracę całego organizmu, w tym jelit. Ćwiczenia przyspieszają pasaż treści pokarmowej przez jelita, dzięki czemu mniej wody jest pochłaniane ze stolca. Zwiększa to jego uwodnienie i ułatwia wypróżnianie. Dodatkowo wzmacnianie mięśni brzucha poprawia ich sprawność i efektywność parcia w trakcie pobytu w toalecie.

Według zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia osoby dorosłe powinny dostarczać swojemu organizmowi minimum 150-300 minut aktywności fizycznej o umiarkowanej intensywności lub 75-150 minut aktywności o dużej intensywności. Jeśli dawno nie ćwiczyłeś, na początek wystarczą np. spacery czy rozciąganie. Nie wymagają one żadnego specjalistycznego sprzętu ani wykupywania 

karnetu na siłownię. Do innych dobrych aktywności zalicza się jazdę na rowerze, nartach, pływanie czy bieganie. Tak naprawdę każda aktywność fizyczna jest lepsza dla ciała od ciągłego siedzenia.

Kolejną potencjalną przyczyną zaparć może być ignorowanie sygnałów z ciała dotyczących wypróżnień. Niestety nauka "wstrzymywania" własnych potrzeb rozpoczyna się często już w szkole, gdy np. nauczyciel do końca lekcji nie pozwala wyjść do toalety. Potem dochodzi do tego mała liczba przerw w trakcie pracy i sytuacje, w których toaleta jest po prostu przez dłuższy czas niedostępna (np. podróże autobusem).

Ignorowanie sygnałów wysyłanych z ciała może na dłuższą metę sprzyjać rozregulowaniu pracy jelit. Im częściej "wstrzymujemy" potrzeby, tym więcej wysyłamy organizmowi więcej sygnałów mówiących, że jego próby są po prostu zbędne. Z czasem wysyła ich więc coraz mniej, aż w końcu zupełnie zanikają. Często prowadzi to do zaburzenia motoryki jelit oraz zaparć.

Przyczyną zaparć może być również przyjmowanie niektórych leków. Zalicza się do nich m.in.:

• leki antycholinergiczne, stosowane m.in. w leczeniu pęcherza nadreaktywnego;
• silne leki opioidowe, np. morfina;
• leki przeciwdepresyjne;
• lit, stosowany w leczeniu choroby afektywnej dwubiegunowej;
• blokery kanału wapniowego;
• niesteroidowe leki przeciwzapalne, np. ibuprofen, diklofenak, ketonal;
• leki przeciwpsychotyczne;
• zatrucie witaminą D.

W przypadku zaparć związanych z tymi lekami warto skonsultować się ze specjalistą, który je przepisał. Być może istnieje możliwość zmiany leku na inny, który nie powoduje takich skutków ubocznych. Skuteczne może być również zmniejszenie dawki danego leku.

Niektóre zaburzenia w stężeniu elektrolitów i hormonów również mogą być przyczyną zaparć. Wśród najczęściej występujących wymienia się:

• hipokaliemię, czyli niedobór potasu w surowicy;
• hiperkalcemię, czyli nadmiar wapnia w surowicy;
• niedoczynność tarczycy spowodowaną np. chorobą Hashimoto lub zapaleniem tarczycy o innej etiologii;
• cukrzycę;
• moczówkę prostą.

Do innych, rzadszych przyczyn zalicza się:

• nieprawidłowości anatomicznę, np. zwężenie lub zamknięcie światła odbytu bądź jelit, szczelinę odbytu, perforację odbytu, hemoroidy i zakrzep w hemoroidach, nowotwór w okolicy jelita lub odbytu;
• nieprawidłowości mięśni ściany jamy brzusznej, np. dystrofia mięśni;
• choroby neurologiczne, np. choroba Hirschprunga, rozszczep kręgosłupa, stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona;
• celiakia, alergia na białka mleka krowiego, choroby zapalne jelit (np. choroba Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego);
• mukowiscydoza;
• twardzina układowa.

Źródła:

Diaz S., Bittar K., Hashmi M.F., Mendez M.D., Constipation [na:] "Nih.gov", https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK513291/, 12 listopada 2023 r., dostęp 19 lutego 2024 r.

WHO, wytyczne dotyczące aktywności fizycznej, https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/physical-activity, 5 października 2022 r., dostęp 19 lutego 2024 r

Nunan D., Cai T., Gardener A.D., i in., Physical activity for treatment of irritable bowel syndrome, "The Cochrane library" t. 2022 nr 6 (2022),  https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9243367/.

CZYTAJ TAKŻE:

Pij na czczo każdego dnia. Poprawisz metabolizm i pokonasz zaparcia

Zalej nasiona i pij każdego dnia. Oczyścisz jelita, schudniesz i wzmocnisz serce

Nasiona chia - właściwości zdrowotne i zastosowanie. Jak je jeść?