Ogranicz trzy rzeczy, a spadnie insulina, kortyzol i ciśnienie. Dieta, która pomoże w zespole Cushinga

Zespół Cushinga to schorzenie endokrynologiczne, którego przyczyną jest nadmiar kortyzolu we krwi. Jest to hormon produkowany przez nadnercza, jednak jego uwalnianie jest pobudzane przez wytwarzaną w przysadce mózgowej adrenokortykotropinę (ACTH). 

Zespół Cushinga może być spowodowany przez różne czynniki, w tym:

Długotrwałe stosowanie glikokortykosteroidów: częstą przyczyną zespołu Cushinga jest długotrwałe stosowanie leków z grupy glikokortykosteroidów, które są przepisywane w leczeniu różnych chorób, np. astmy, reumatoidalnego zapalenia stawów czy chorób autoimmunologicznych.

Guz przysadki mózgowej: w niektórych przypadkach jest spowodowany przez guz przysadki mózgowej, który produkuje nadmierną ilość hormonu adrenokortykotropowego (ACTH). ACTH stymuluje nadnercza do produkcji kortyzolu.

Guz nadnerczy: rzadziej zespół Cushinga może być spowodowany przez guz nadnerczy, który samodzielnie produkuje nadmiar kortyzolu.

Zespół Cushinga może objawiać się zmianami sylwetki. U pacjentów zaobserwować można specyficzny rodzaj otyłości - centralną. Charakteryzuje się ona zwiększeniem masy ciała w górnych partiach - z wyłączeniem rąk, które pozostają szczupłe. Zmiany widać także na twarzy, która staje się bardziej pełna i okrągła.

Nadmiar kortyzolu we krwi prowadzi do zwiększonego odkładania się tkanki tłuszczowej w okolicy twarzy, szczególnie w obrębie policzków i żuchwy. Prowadzi to do zaokrąglenia się jej rysów, co potocznie jest określane jako twarz księżycowata.

Kortyzol ma również negatywny wpływ na kondycję układu kostnego. Nadmiar tego hormonu nasila aktywność komórek rozkładających kości - osteoklastów. Prowadzi to do zwiększonej ich resorpcji i osłabienia, przez co osoby z chorobą Cushinga narażone są na patologiczne złamania, m.in. trzonów kręgów czy też szyjki kości udowej.

Jednak najczęstszymi objawami są przyrost masy ciała, który stwierdza się w 82 proc. przypadków, oraz nadciśnienie, które stwierdza się w 50-85 proc. przypadków.

Najczęstsze objawy to:

• Otyłość centralna - charakterystyczne jest gromadzenie się tłuszczu w okolicach brzucha, podczas gdy kończyny pozostają szczupłe.
• Twarz księżycowata - twarz staje się okrągła i pełna, z zaczerwienioną skórą.
• Bawoli kark - otłuszczenie karku, tworzące charakterystyczny garb.
• Rozstępy - na skórze pojawiają się szerokie, czerwone rozstępy, szczególnie na brzuchu, udach i piersiach.
• Łatwe siniaczenie - skóra staje się delikatna i podatna na siniaki, nawet przy niewielkich urazach.
• Osłabienie mięśni - pojawia się osłabienie mięśni, szczególnie w okolicach ud i ramion.
• Nadciśnienie tętnicze - wysokie ciśnienie krwi jest częstym objawem zespołu Cushinga.
• Cukrzyca - podwyższony poziom cukru we krwi może prowadzić do rozwoju cukrzycy.
• Osteoporoza - osłabienie kości zwiększa ryzyko złamań.
• Zaburzenia miesiączkowania - u kobiet mogą występować nieregularne miesiączki lub ich brak.

Dieta jest ważnym elementem leczenia wspomagającego. Odpowiedni sposób odżywiania może przyczynić się do złagodzenia objawów choroby, a także korzystnie wpłynąć na poziom cukru i insuliny we krwi oraz profil lipidowy.

Z badań wynika, że diety niskowęglowodanowe (tzw. low carb) mogą pomóc osobom zmagającym się z zespołem Cushinga. Chodzi głównie o poprawę parametrów, takich jak wysoki poziom cukru we krwi, nadciśnienie, czy insulinooporność. Dodatkowo, diety nieskowęglowodanowe poprawiają profile lipidowe i markery stanu zapalnego związane z zespołem metabolicznym.

Czym jest taka dieta? Według aktualnych norm żywienia dla populacji Polski węglowodany powinny pokrywać od 45-65% energii z jadłospisu. Przy diecie low carb ich zawartość najczęściej nie przekracza 30 proc. zapotrzebowania dziennego na cukry. W diecie niskowęglowodanowej podaż cukrów zastępuje się na rzecz innych składników odżywczych - tłuszczów i białek.

Podział diet niskowęglowodanowych:

• umiarkowana - dostarczająca 26-45 proc. energii w diecie,
• niskowęglowodanowa - dostarczająca poniżej 26 proc. energii przy diecie 2000 kcal,
• ketogeniczna, bardzo nisko węglowodanowa - dostarczająca 4-10 proc. energii przy diecie 2000 kcal.

Badania wykazały, że dieta niskowęglowodanowa sprzyja redukcji masy ciała, obniża ciśnienie krwi, poprawia profil lipidowy oraz korzystnie wpływa na poziom kortyzolu. W jednym z badań wykazano, że dieta ta przyczyniła się do istotnej redukcji masy ciała i wskaźnika BMI u 30 mężczyzn. Ponadto w badaniu z udziałem 120 osób, trwającym 24 tygodnie, wykazano, że osoby stosujące dietę Low Carb straciły więcej kilogramów niż te na diecie niskotłuszczowej. U pacjentów z rozpoznanym i leczonym zespołem Cushinga stwierdzono, że ich masa ciała pozostała w dużej mierze stabilna. 

W wielu przypadkach interwencje chirurgiczne nie eliminują całkowicie współistniejącej otyłości centralnej w zespole Cushinga. Dlatego dieta niskowęglowodanowa może być stosowana jako metoda wspomagająca, pomagająca ograniczyć przyrost masy ciała oraz ryzyko chorób współistniejących.

Uwaga. Zawsze należy pamiętać, aby skonsultować się z lekarzem przed wprowadzeniem jakichkolwiek zmian w diecie, aby upewnić się, że są one odpowiednie i bezpieczne dla danego stanu zdrowia.

Kontrola kalorii. Zespół Cushinga często prowadzi do przyrostu masy ciała, dlatego ważne jest, aby kontrolować ilość spożywanych kalorii.

Zwiększenie spożycia błonnika. Błonnik pomaga w kontroli poziomu cukru we krwi, reguluje trawienie i daje uczucie sytości. Znajdziesz go w warzywach, owocach, pełnoziarnistych produktach zbożowych i nasionach roślin strączkowych.

Odpowiednia ilość białka. Białko jest ważne dla budowy i naprawy tkanek, a także pomaga w utrzymaniu prawidłowej masy ciała. Wybieraj chude źródła białka, takie jak drób, ryby, jaja, tofu i rośliny strączkowe.

Zdrowe tłuszcze. Unikaj tłuszczów nasyconych i trans, które znajdują się w przetworzonej żywności i tłustych produktach zwierzęcych. Wybieraj zdrowe tłuszcze, takie jak awokado, orzechy, nasiona i oliwa z oliwek.

Regularne posiłki. Jedz regularnie, aby utrzymać stabilny poziom cukru we krwi i uniknąć napadów głodu.

Picie wody. Pij dużo wody, aby utrzymać odpowiednie nawodnienie organizmu.

Co jest zakazane w diecie przy zespole Cushinga? 

Z diety kategorycznie wyrzuć (lub chociaż ogranicz do absolutnego minimum) te trzy rzeczy:

1. Węglowodany proste. Należy unikać słodkich napojów, białego pieczywa, słodyczy i przetworzonej żywności. Te produkty powodują szybki wzrost poziomu cukru we krwi, co jest szczególnie niebezpieczne w zespole Cushinga, gdzie często występuje insulinooporność.
2. Sól i produkty mocno przetworzone. Nadmiar soli może prowadzić do nadciśnienia, które jest częstym problemem w zespole Cushinga. Unikaj gotowej żywności, która często zawiera dużo soli. Na cenzurowanym są więc chipsy, słone przekąski, zupki instant, sosy i żywność typu fast food.
3. Alkohol. Rezygnacja z alkoholu jest kluczowa w procesie zdrowienia. Wszystkie napoje wysokoprocentowe zaburzają gospodarkę hormonalną i metabolizm - i tak już zachwiane przez zespół Cushinga. Jeśli popijasz drinki, żadna dieta nie zadziała. 

Źródło:
Mary Kimberly Dugandzic i in. Ketogenic Diet Initially Masks Symptoms of Hypercortisolism in Cushing’s Disease, 2022, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9693419/

CZYTAJ TAKŻE:

Skutecznie obniżą poziom stresu i kortyzol. Jedz nawet codziennie

Idź do lasu po zdrowie. Pomoże na skutki stresu, ureguluje ciśnienie, wzmocni odporność

To dlatego najwięcej tłuszczu pojawia się na brzuchu. Tak zgubisz oponkę