Witamina E - cenna dla skóry, ale i serca. Skutki niedoboru są poważne

Chociaż witamina E często uważana jest za pojedynczy związek, w rzeczywistości to grupa ośmiu związków rozpuszczalnych w tłuszczach o silnym działaniu przeciwutleniającym. Te związki to: alfa-, beta-, gamma- i delta-tokoferol oraz alfa-, beta-, gamma- i delta-tokotrienol, które mają różne poziomy aktywności biologicznej. Najwyższą aktywność biologiczną wykazuje alfa-tokoferol i to właśnie on najczęściej nazywany jest witaminą E. Alfa-tokoferol jest najlepiej przyswajalny przez nasz organizm.

Witamina E występuje naturalnie w wielu produktach spożywczych, a do niektórych jest dodawana (w takich przypadkach mamy do czynienia z żywnością wzbogacaną). Witamina E dostępna jest również w postaci suplementów diety.

Za poziom tego składnika w surowicy krwi odpowiada wątroba.

Witamina E najbardziej znana jest ze swoich właściwości przeciwutleniających - chroni komórki przed uszkodzeniami oksydacyjnymi poprzez neutralizowanie szkodliwych cząsteczek zwanych wolnymi rodnikami. To ważne, gdyż wolne rodniki mogą przyczyniać się m.in. do rozwoju chorób układu krążenia czy nowotworów. Przyśpieszają one też procesy starzenia się skóry i odpowiadają za powstawanie zmarszczek. Witamina E spowalnia te działania, zapewnia skórze odpowiednie nawilżenie, ujędrnienie i ma właściwości wygładzające, a korzysta z tego przemysł kosmetyczny (witamina E jest składnikiem kremów do twarzy, rąk czy balsamów, a nawet produktów do pielęgnacji włosów). Z racji tego nazywa się ją "witaminą młodości". Jeśli chodzi o jej wpływ na skórę, warto dodać, że przyśpiesza także proces gojenia się ran. Witaminę E można znaleźć również w składzie preparatów leczących trądzik czy egzemę.

Witamina E jest ważna także dla funkcji odpornościowej, ekspresji genów i sygnalizacji komórkowej. Tokoferole (przypomnijmy - związki wchodzące w skład omawianej witaminy), chronią przed powstawaniem blaszek miażdżycowych i rozwojem miażdżycy. Działają ochronnie na krwinki czerwone oraz śródbłonek, wykazują właściwości antykoagulacyjne oraz przeciwzakrzepowe. Wszystko to przekłada się na mniejsze ryzyko chorób serca i układu krwionośnego. Nie można zapomnieć też o właściwościach przeciwzapalnych "witaminy młodości".

Badania wykazały, że witamina E może przynieść korzyści osobom z niealkoholową stłuszczeniową chorobą wątroby (NAFLD), a także kobietom, które cierpią z powodu bolesnych miesiączek. Utrzymanie optymalnego poziomu witaminy E i przyjmowanie suplementów może pomóc w ochronie przed pogorszeniem funkcji poznawczych. Naukowcy wskazują, że tokoferole mogą zmniejszać ryzyko rozwoju takich chorób jak choroba Parkinsona czy choroba Alzheimera.

Kilka badań wykazało pozytywną rolę, jaką witamina E może odgrywać w poprawie widzenia. Uważa się, że witamina E chroni komórki oka przed wolnymi rodnikami, które rozkładają zdrową tkankę oka, co może prowadzić do powstania zaćmy lub związanego z wiekiem zwyrodnienia plamki żółtej (AMD).

Witamina E wpływa też na wydolność mięśni. Co ciekawe, nazywa się ją także "witaminą płodności". Zwiększa potencję, bierze udział w procesie powstawania i dojrzewania plemników oraz wpływa na ich żywotność. Jest ona ważna również dla drugiej strony - zmniejsza bowiem ryzyko poronienia i jest niezbędna do prawidłowego rozwoju płodu.

Niedobór witaminy E zdarza się rzadko. Tego typu przypadki obserwuje się u osób mających problem z wchłanianiem i metabolizmem tłuszczów oraz u niemowląt z niską masą urodzeniową. Na niedobór witaminy E narażone są także osoby z mukowiscydozą i celiakią.

Objawy, jakie pojawiają się przy niedoborze witaminy E, to:

• zmęczenie,
• osłabienie mięśni,
• anemia,
• kłopoty z koncentracją,
• podatność na infekcje,
• zaburzenia równowagi i koordynacji ruchowej,  
• pogorszenie widzenia,
• rogowacenie i starzenie się skóry,
• wypadanie włosów,
• wolniejsze gojenie się ran,
• zaburzenia płodności.

Skutkiem niedoboru witaminy E może być niepłodność, a u kobiet również zaburzenia miesiączkowania i poronienia. Poza tym eksperci wymieniają: dysfunkcje nerwowe i nerwowo-mięśniowe, retinopatię, a także zwiększone ryzyko zagrażających życiu incydentów sercowo-naczyniowych (np. zawału serca, udaru mózgu).

Zalecane dzienne spożycie witaminy E to średnio 10 mg dla osoby dorosłej.

"Nadmiar witaminy E jest metabolizowany i wydalany z organizmu. Jedynie długotrwałe stosowanie dawek (powyżej 1000 mg/d) może powodować osłabienie mięśni, bóle głowy, zmęczenie i zaburzenia widzenia" - zwracają uwagę eksperci Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - Państwowego Zakładu Higieny.

Poza tym nadmiar witaminy E może przejawiać się zaburzeniami jelitowymi i wysypką.

Witaminę E w żywności nietrudno znaleźć. Uwagę powinniśmy skierować przede wszystkim na produkty pochodzenia roślinnego.

Witamina E występuje w:

• oleju słonecznikowym,
• oleju rzepakowym,
• oliwie z oliwek,
• migdałach,
• orzechach włoskich i laskowych,
• pistacjach,
• oliwkach,
• nasionach słonecznika,
• nasionach dyni,
• nasionach sezamu,
• roślinach strączkowych,
• kiełkach pszenicy,
• awokado,
• jagodach,
• jeżynach,
• malinach,
• zielonych warzywach (np. brokułach, brukselce, szpinaku, sałaty, szparagach, jarmużu).

Warto zwrócić uwagę, że każda obróbka termiczna powoduje rozkład witaminy E. Z tego względu najlepiej sięgać po produkty nieprzetworzone. 

CZYTAJ TAKŻE: 

Trądzik to znak, że dieta jest do poprawy. Co z niej wykluczyć? 

Pięć niezbędnych witamin dla promiennej skóry

Jak uzupełnić niedobory witamin po zimie?